@52: Agressie kan door ideologie komen inderdaad. Maar er zijn nog veel meer redenen voor agressie, die veel dierlijker zijn dan de agressie die uit denkbeelden voortkomt.
– allereerst kan agressie functioneel zijn, als middel tot een doel. Denk aan het doden van een dier om het op te eten.
– agressie als wraak/straf: er is jouw iets aangedaan, en je wilt voorkomen dat het nog een keer gebeurt door de dader te straffen. Straffen van freeriders (niet perse met geweld) is overigens noodzakelijk om de zo gunstige samenwerking te handhaven, dus denk niet dat we zonder kunnen.
– agressie om dominantie. Beter dan wraak nemen, is voorkomen dat je aangevallen wordt, en een reputatie dat je hard terugslaat is daarbij behulpzaam. Denk aan geweld gerelateerd aan eer. Sta je onderaan de pikorde, dan wordt je eerder slachtoffer
– agressie vanuit plezier/sadisme. Zeldzaam, maar komt zeker voor.
Het is denk ik onzinnig om een keuze te maken tussen ofwel een gewelddadige natuur ofwel een vreedzame natuur van de mens. We hebben verschillende eigenschappen/systemen/impulsen die tot geweld en agressie kunnen leiden, maar ook die tot samenwerken en vreedzaam gedrag kunnen leiden. Welke de boventoon voert, hangt van de omstandigheden af.
Wij leven in de gelukkige situatie dat de omstandigheden in Europa voor vreedzaam gedrag zeer gunstig zijn, en we zeer zelden te maken krijgen met geweld van anderen.